جدول سودوکو به یکی از اصلی‌ترین سرگرمی‌های عمومی مبدل شده است
سودوکو از جمله سرگرمی‌هایی است که اگرچه کمتر از نیم قرن از انتشار اولین نسخه آن می‌گذرد اما در سال‌های گذشته آنچنان مورد استقبال عموم قرار گرفته که به یکی از اصلی‌ترین سرگرمی‌های بسیاری از مردم جهان تبدیل شده است. نکته جالب اینجاست که برخلاف تصور عموم، سودوکو احتیاج به دانستن ریاضیات ندارد و به کمک منطق ساده و حوصله فراوان براحتی می‌توان آن را حل کرد. تب و تاب سودوکو نه تنها مردم عادی بلکه دانشگاهیان را هم فراگرفته است و به همین علت همزمان با گرامیداشت دهه ریاضیات، اولین دوره مسابقات ۳۰۰ متری سودوکو در دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد.
در سال‌های گذشته این جدول کاربرد عمومی خود را برای سرگرمی پیدا کرده و امروزه نیز سودوکو سرگرمی بسیاری از مردم جهان شده است، کتاب‌های مجموعه این جدول‌ها نیز در نشریات کشورهای مختلف به چاپ می‌رسد و بسیاری از روزنامه‌ها جدول سودوکو را در صفحات سرگرمی خود گنجانده‌اند. میزان محبوبیت این بازی رو به گسترش، تا حدی است که در نمایشگاه بین‌المللی بازی و سرگرمی آلمان به‌عنوان محبوب‌ترین و پرطرفدارترین بازی شناخته شده است. امروزه نسخه‌های نرم‌افزاری این بازی برای تلفن‌های همراه رواج پیدا کرده و حتی مسابقه‌های تلویزیونی حل سودوکو در کوتاه‌ترین زمان ممکن به راه افتاده است.
رقیبی جدی برای جدول کلاسیک:
بازی سودوکو را از ۳ جنبه می‌توان طبقه‌بندی کرد؛ یکی از این جنبه‌ها با ساختار فیزیکی جدول و تعداد خانه‌های آن مرتبط است که حالات متفاوتی را دربرمی‌گیرد. مورد دیگر با اعمال قوانین مختلف در بعضی از جداول گوناگون، البته بدون تغییر در قوانین پایه‌ای و بنیادین این بازی در ارتباط است. در نهایت جنبه سوم رتبه‌بندی این بازی به‌درجات ساده، متوسط، دشوار و خیلی دشوار است و بسته به تعداد خانه‌های خالی دشوارتر می‌شود.
نوع متداول سودوکو یک جدول۹x9 است که کل جدول هم به ۹ جدول کوچک‌تر ۳x3 تقسیم شده است. در این جدول چند عدد به طور پیش‌فرض قرار داده شده و باید بقیه اعداد را با رعایت ۳ قانون پیدا کرد. قانون اول: در هر سطر جدول، اعداد یک تا ۹ بدون تکرار قرار گیرد. قانون دوم: در هر ستون جدول، اعداد یک تا ۹ بدون تکرار قرار گیرد. قانون سوم: در هر ناحیه۳x3 جدول، اعداد یک تا ۹ بدون تکرار قرار گیرد.
البته برای جذاب‌تر شدن جداول سودوکو، انواع جدیدی از این بازی نیز طراحی شده است، به طور مثال در یک جدول۹x9 به جای ۹ جدول کوچک‌تر۳x3 ، ۹بخش با اشکال مختلف وجود داشته باشد، البته در هر بخش دقیقا ۹ خانه قرار دارد و قانون سوم سودوکو باید در هر یک از این بخش‌ها رعایت شود. بعضی از جدول‌های سودوکو ابعاد بزرگتر دارند، مثلا در جدول‌های۲۵x25 باید از اعداد یک تا ۲۵ را با همان۳ قانون اصلی در خانه‌های جدول قرار داد. بعضی از جدول‌های سودوکو حتی شکل مربعی ندارند.
سودوکو فقط احتیاج به منطق ساده و حوصله فراوان دارد.به همین دلیل می‌تواند رقیب جدی جداول کلاسیک باشد. علاوه بر این تحقیقات دقیق نشان داده است، بازی سودوکو می‌تواند در درازمدت سبب افزایش حضور ذهن و قدرت محاسباتی افراد شود.
تکنیک‌هایی نیز برای حل جدول وجود دارد، اما با حل چند جدول سودوکو خودتان تکنیک‌هایی برای حل آن پیدا می‌کنید، از همین امروز شروع کنید.
رکوردشکنی در حل جدول سودوکو:
مسابقه ۳۰۰ متری سودوکو به مناسبت دهه ریاضیات در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد، در برگزاری این مسابقه تعداد زیادی از دانشجویان دانشکده ریاضی و علوم‌کامپیوتر همکاری داشتند. دکتر سید منصور واعظ‌پور دبیر مسابقه سودوکو پیش از برگزاری این مسابقه ایجاد فضای شادی و نشاط در دانشگاه را از اصلی‌ترین اهداف آن ذکر کرد و افزود: این مسابقه برای اولین بار در سطح جهان با این وسعت و بزرگی برگزار شد. این مسابقه از در اصلی دانشگاه شروع و تا مقابل دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر ادامه داشت. البته از موسسه گینس نیز دعوت شد تا نسبت به ثبت رکورد جهانی این مسابقه اقدام شود که به دلیل پاره‌ای از مشکلات این اقدام صورت نگرفت.
بهاره بنی‌اسدی یکی از مجریان این مسابقه درباره چند و چون آن گفت: این مسابقه از ۶۰۰ جدول سودوکوی متوالی که همه جدول‌ها با هم متفاوت بودند، تشکیل شده بود. این جدول‌ها دارای درجه سختی متفاوتی بودند که برای تشخیص بهتر، از رنگ‌های متفاوتی برای نشان‌دادن درجه سختی جدول استفاده شد. به این صورت که جدول‌های با درجه آسان به رنگ سبز، جدول‌های متوسط به رنگ آبی، جدول‌های سخت به رنگ قرمز و جدول‌های خیلی‌سخت قهوه‌ای بودند.
به گفته وی، جدول‌ها به‌گونه‌ای مرتب شده بودند که در هر ۵ متر، چهار جدول ساده، سه جدول متوسط، دو جدول سخت و یک جدول خیلی‌سخت قرار داشت، به این‌ترتیب در تمام ۳۰۰ متر انواع مختلف جدول‌ها با پراکندگی یکسان درنظر گرفته شده بود. برای داوری دقیق و راهنمایی شرکت‌کنندگان، ۶۰نفر از دانشجویان این دانشکده داوری مسابقات را به عهده گرفتند، به این‌ترتیب که به هر نفر مسوولیت ۱۰ جدول سودوکو داده شد و برای رفع مشکلات احتمالی داورها، ۶ نفر سر داور نیز در طول مسابقه حضور داشتند.
بنی‌اسدی افزود: قبل از شروع مسابقه شماره جداول مربوط به هر داور مشخص و بسته‌هایی به این دوستان تحویل داده شد که شامل جدولی برای ثبت اطلاعات شرکت‌کنندگان، ماژیک مخصوص داور، ماژیک‌های شرکت‌کنندگان، آیین‌نامه وظایف داورها، آیین‌نامه مسابقات و… بود. داورها و سرداورها علاوه بر کارت شناسایی، کاورهای رنگی مخصوصی داشتند تا شرکت‌کنندگان براحتی داور مربوط به هر جدول را بیابند.
وی افزود: در ابتدای مسابقه، خانه‌های تمامی جدول‌ها با کاغذ پوشیده شده بود، شرکت‌کنندگان هنگام شروع حل جدول، آیین‌نامه مسابقه را همراه ماژیک، از داور مربوط می‌گرفتند و داور، نام شرکت‌کننده و زمان شروع حل را در فهرست شرکت‌کنندگان و همچنین در مکانی که در کنار جدول طراحی شده بود، با ماژیک مخصوص داور می‌نوشت، سپس پوشش روی جدول برداشته می‌شد و شرکت‌کننده شروع به حل جدول می‌کرد. در پایان حل جدول، داور زمان پایان را نیز ثبت می‌کرد. قوانین مسابقه به این صورت بود که هر شرکت‌کننده، می‌توانست به تعداد دلخواه جدول سخت و جدول خیلی سخت حل کند، اما هر نفر اجازه حل فقط یک جدول آسان و یک جدول متوسط را داشت.
بنی اسدی درباره شیوه امتیازدهی مسابقه گفت:امتیازبندی جدول‌ها به این‌صورت بود که جدول آسان ۲۵ امتیاز، متوسط ۵۰ امتیاز، سخت ۷۵ امتیاز و جداول خیلی سخت ۱۰۰ امتیاز داشتند، البته امتیاز هر جدول علاوه بر درجه سختی به مدت زمان حل نیز وابسته بود.
ماراتن مسابقات علمی در دهه ریاضیات:
به گفته بنی‌اسدی، یکی از نکاتی که در این مسابقه حایز اهمیت بود، متفاوت بودن تمامی ۶۰۰ جدول سودوکو با یکدیگر است. برای تهیه این جدول‌ها از نرم‌افزاری به نام GNOME SUDOKU استفاده شد، نحوه کار این نرم‌افزار به این صورت است که با اتصال به اینترنت و به‌روز رسانی، مرتبا جدول‌های جدید را دانلود می‌کند. برای این مسابقه با دانلود بیش از ۱۰ هزار جدول سودوکو، ۶۰۰ جدول مختلف انتخاب شد. مجری بزرگترین مسابقه سودوکو گفت: علاوه بر انتخاب جدول‌ها، باید تمامی آنها از نظر قالب، رنگ، اندازه، فرمت خروجی و… برای چاپ آماده می‌شد که تکراری نبودن آنها باعث زیاد شدن حجم کار و صرف وقت و نیروی بیشتری از تیم پر‌تلاش دانشجویان دانشکده ما شد.
بنی‌اسدی یادآور شد: خوشبختانه با همکاری خوب و دوستانه میان افراد تیم اجرایی و مسوولان برگزاری و همچنین پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، این مسابقات به نحو مطلوبی برگزار شد. البته برگزاری چنین مسابقاتی نیاز به حمایت‌های مالی از سوی دانشگاه داشت که تمامی هزینه‌های برگزاری و تهیه جوایز این مسابقات از طرف اداره کل امور فرهنگی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و اداره کل انجمن‌های علمی و دانشجویی دانشگاه صنعتی امیرکبیر تامین شد.
او افزود: همان‌طور که گفته شد، مسابقه سودوکو یکی از مسابقاتی بود که در دهه ریاضیات برگزار شد اما همه ساله در این دهه برنامه‌های مختلفی در دانشگاه برگزار می‌شود که هدف از برگزاری این برنامه‌ها، معرفی دهه ریاضیات به تمامی دانشجویان دانشگاه، نشان دادن جذابیت‌های ریاضیات، تجلیل از شخصیت‌های برجسته در این علم و ایجاد فضای صمیمیت و همکاری بیشتر میان دانشجویان دانشکده است.
بنی‌اسدی یادآوری کرد: امسال نیز همچون سال‌های گذشته هر روز یک مسابقه مرتبط با ریاضیات در غرفه‌ای در جلوی ساختمان دانشکده برگزار شد که دانشجویان تمامی رشته‌های دانشگاه در آن شرکت کردند. همزمان با برگزاری مسابقه، نمایشگاهی از کتاب‌های جناب آقای دکتر پرویز شهریاری نیز برپا شد، همچنین در این دهه اولین شماره مجله انجمن علمی دانشکده ریاضی و علوم‌کامپیوتر با نام مبنا به چاپ رسید که باعث خوشحالی بسیاری از دانشجویان و استادان گرامی شد.
در پایان دهه نیز به رسم هر سال جشن ریاضیات برگزار شد، در این جشن علاوه بر تقدیر از دانشجویان برتر دانشکده و استادان برجسته این علم، با اجرای برنامه‌های مختلف صمیمیت بیشتری میان دانشجویان و استادان دانشکده برقرار شد.
بهاره صفوی